Yatak yüzlerinden, yemek takımlarına, giyim kuÅŸamdan mimariye Osmanlı modasını örnek alan bir Batı ile tanışmak ister misiniz? Cevabınız 'evet' ise Nurhan Atasoy ve Lâle Uluç'un 6 yıllık saha çalışmasıyla hazırladıkları, "Osmanlı Kültürünün Avrupa'daki Yansımaları: 1453- 1699" adlı kitaba göz atmaya buyurun...

19. yüzyılda, giyim kuÅŸamdan tutun da mimariye kadar Batı'dan etkilenmiÅŸ bir Osmanlı görürüz. Bu yüzden hep, Osmanlı'ya etki eden Batı'dan bahsederiz. Kültürü ile Batı'yı tesiri altına alan bir Osmanlı'yı ise zihnimizde canlandıramayız. Oysa, ünlü sanat tarihçisi Nurhan Atasoy ve tarihçi Lâle Uluç'un Osmanlı ile sosyal-siyasi iliÅŸkiler içinde bulunan 16 Avrupa ülkesini gezerek yaptıkları 6 yıllık araÅŸtırmanın sonucu, "Osmanlı Kültürünün Avrupa'daki Yansımaları: 1453- 1699" adlı kitap, zihnimizde canlandıramadığımızı belgeler ve fotoÄŸraflarla anlatıyor. "Batı'dan etkilenmiÅŸ bir Osmanlı'nın yanında, Osmanlı maddi kültüründen etkilenmiÅŸ bir Batı'da var." diyor ve bu Batı'nın resmini çiziyor.

GeçtiÄŸimiz hafta, Armaggan'ın sponsorluÄŸunda okuyucuyla buluÅŸan kitap; Ä°stanbul'un Fethi'nden Karlofça AntlaÅŸması'na kadar yaÅŸam kültüründe Osmanlı unsurlarının hâkim olduÄŸu Batı'yı tanımak için oldukça önemli. Çünkü içinde 400 görselle desteklenmiÅŸ hatırı sayılır bilgiler var. Bu bilgiler, Avrupa'daki pek çok müze, saray gezilerek, özel izinlerle depoları açtırılıp oradaki eÅŸyalar, eserler incelenerek yapılmış; kitapta dokuma, çini, seramik, bitki, halı, silah, tasvir, hilal ve kesiÅŸmeler üzerinden ayrı ayrı bölmelerde detaylı olarak okura anlatılmış. Ä°ÅŸte görselleriyle, Batı'da esen Osmanlı kültürü modası...

Osmanlı kuşağı

Osmanlı, Batı'yı en çok dokuma modasında etkilemiÅŸ. Macaristan'dan Ä°sviçre'ye pek çok Avrupa ülkesi; giydikleri kıyafetleri, evlerin dekorasyonunda kullandıkları kumaÅŸları Osmanlı'dan getirtmiÅŸ. ÖrneÄŸin, Osmanlı kemhasından dikilmiÅŸ sırma iÅŸli elbiseler Avrupa pazarlarında en çok alıcı bulan kıyafetlerden. Avrupa, Osmanlı'nın mendil kültüründen de geri kalmamış. 1641 yılında Szepes'te elinde Osmanlı desenleriyle iÅŸlenmiÅŸ mendil tutan kadın resmi bu bilginin görseli. Erkek kaftan ve kuÅŸakları ise 1453-1699 tarihleri arasında Batı'da erkek modasına damgasını vurmuÅŸ. Yöneticilerden halka herkes kıyafetlerini bele sarılan kuÅŸaklarla süslemiÅŸ...

Dekorasyonda Osmanlı çinisi ve UÅŸak halısı

Yatak takımlarından yastık-yorgan yüzlerine, kapı tokmaklarından vazolara kadar pek çok eÅŸya Osmanlı örnek alınarak tasarlanmış. Bunların içinde Ä°znik çinisi başı çekiyor. Ä°nebahtı Deniz Seferi'nden sonra Avrupa Osmanlı'ya epeyce çini sipariÅŸ etmiÅŸ. Sarospatak Åžatosu'nda 17. yüzyıl Osmanlı çinileriyle kaplı oda, görülebilecek en iyi alanlardan. Avrupa müzelerinde, Osmanlı halılarının üzerinde resmedilmiÅŸ çok sayıda Avrupalı soylusun portresine rastlamak mümkün. Kiliseler de, Osmanlı halılarının Batı kültüründe ne kadar kabul gördüÄŸünü anlatmaya yetecek kadar önemli. Mesela Erdel'deki BraÅŸov kasabasının Luteryan Kilisesi'nde duvarlarda halen 100 Osmanlı halısı asılı. Bunun dışında, Osmanlı halıları kralların yürüdükleri yollara serilmek için de kullanılmış Batı'da. Bu halılar içinde en çok kabul gören UÅŸak halıları olmuÅŸ. Özellikle Batı Avrupa'da, UÅŸak halılarının örneklerinin dokunduÄŸu tezgâhlar kurulmuÅŸ.

Åžövalye kıyafetlerinde Osmanlı örnek alınmış

Kitaba göre, Avrupalılar, Osmanlı savaÅŸ araç gereçlerini bile uzun yıllar taklit etmiÅŸ. Batı, kılıçlardan zırhlara, miÄŸferlerden silahlara pek çok savaÅŸ eÅŸyasında Osmanlı ÅŸekilleri ve motiflerini kullanmış. Hatta Almanya'da 16. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı modelleri örnek alınarak miÄŸferler yapılmış. Almanya'da yapılan bu miÄŸferlerin örnekleri Poldi Pezzoli Museum'da mevcut. Kont Nikolaus Esterhazy'nin tören zırhının yapımında da Osmanlı tören zırhları örnek alınmış.