Araştırmacı, tarihi eser uzmanı ve fotoğrafçı Mesut Ilgim, 7 Kasım Pazar günü Ann Arbor'da, Michigan Türk Amerikan Kültür Derneği'nin (TACAM) katkılari ile, "Nazi zulmünden kaçan, Avrupa'dan ve Almanya'dan sürülen Alman Yahudi profesorlerin 1933 Türk Eğitim Reformuna katkılari" konulu bir sunum verdi.

Michigan Üniversitesi Rackham amfisinde verilen sunuma Michigan Türk Amerikan Kültür Derneği (TACAM), Turkish Cultural Foundation (TCF, Washington), Michigan Üniversitesi Ortadoğu ve Kuzey Afrika Araştırma Merkezi ve Detroit Amerikan Yahudi Federasyonu mali destek verdi. Destek veren diğer kuruluşlarsa şöyle; Ann Arbor Temple Beth Emeth, Beth Israel Synagogue, Frankel Center for Judaic Studies, Ann Arbor Jewish Community Center, Interfaith Council for Peace and Ann Arbor Justice and Jewish Federation.

Sunumunda Mesut Ilgim, aileleri ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti'ne sığınan 200 kadar profesörün yerleştikleri bu yeni ülkede eğitim alanında yaptıklarını, kurdukları veya kurulmasına önderlik ettikleri eğitim kurumlarını ve genç Türkiye Cumhuriyeti'nin yeni nesli üzerindeki etkilerini anlattı. Ilgim bu konuyu 10 yılı aşkın bir süredir araştırmaktadır. Bu konuya olan ilgisinin Cumhurbaşkanlığı arşivlerinde Albert Einstein tarafından Ulu Önder Atatürk'e yazılmış bir mektubu gün ışığına çıkarması ile başladığını belirtti. Atatürk'e ithafen yazılmış 1933 tarihli bu mektubunda Albert Einstein, Almanya'dan sürülmüş bu profesörlerin Türkiye Cumhuriyeti'ne kabulünü rica ile birlikte, bu insanların yeni kurulan Cumhuriyete modernleşme/batılılaşma ugraşında, hukuk, fen, tıp, müzik, mimari ve eğitim alanında cok büyük faydalar sağlayabileceğini belirtmektedir.

Ilgim'in sunumundan sonra düzenlenen panele Michigan Üniversitesi Osmanlı Araştırmaları bölümü profesörlerinden Dr. Rudi Lindner ve yine Michigan Üniversitesi Alman Dili ve Edebiyati bölümü profesörlerinden Dr. Kader Konuk katıldı. Panel, Michigan Üniversitesi Yakın Doğu Araştırmaları bölüm başkanı ve Orta Çağ İslam Tarihi profesörü Dr. Michael Bonner tarafından idare edildi. Panel de konuşmacılar, Türkiye Cumhuriyeti'ni yeni vatanları olarak kabul eden bu profesörlerin yeni vatanlarındaki yaşamlarını, uyum süreçlerini ve bu uyum süreci sırasında yaşadıklarını örneklerle ele aldı.

Panelin ardından yapılan kapanış konuşmalarında Chicago Başkanı Fatih Yıldız, TACAM Başkanı Feridun Bek ve bu etkinliği düzenleyen komite başkanı Mickey Katz Pek söz aldı. Yıldız, konuşmasında **Türk ve Yahudilerin 500 yılı aşkın bir süredir birlikte yaşadıklarını ve Türklerin, örf ve ananelerine uygun olarak, yardıma muhtaç insanlara karşı her zaman cömert ve misafirperver davrandığını belirtti.

Ardından söz alan TACAM Başkanı Feridun Bek, tarihten ders alıp, uluslar arasında hoşgörü ve barışın daha çok yayılması ve özellikle gelecekte anti-semitizmin tamamen ortadan kalkmasi için Amerikan-Yahudi Cemaatine yardım etmek istediklerini bildirmiştir. Bu bağlamda da Alman yazar Thilo Sarazzin'in Yahudiler ve Türkler hakkindaki ırkçı kitabini kınamış bunun Almanya için dünyadan kötü bir imaj oluşturduğunu söylemiştir. İlaveten, konuşmasında "Türk toplumu özellikle 1492'den beri Yahudi toplumununa her zaman destek vermiştir, hükümetler arasında teknik sorunlar olabilir, ama Türk-Amerikan ve Yahudi-Amerikan toplumları bundan bağımsız olarak beraber çalışmalıdır ve biz bu konuda işbirliğimizi sürdüreceğiz" dedi.

Son olarak söz alan Pek, Türk-Yahudi birlikteliğinin önemini vurgulayarak kendisinin Amerikalı bir Yahudi olduğunu ve sonradan aldığı Türk vatandaşlığını büyük bir gururla taşıdığını belirtti.

* Mesut Ilgim 1942 de Istanbul'da doğdu. Eğitimini İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Yüksek Okulu'nda tamamladı. Çalışma hayatı boyunca Koç Holding bünyesinde değişik şirketlerde yöneticilik yapmıştır. Emekli olduktan sonra Alman Yahudi profesörleri üzerine yaptığı çalışmaların yanı sıra, Afrodisias Kenti kazızlarına destek veren Geyre Vakfı yönetim kurulu üyeliği yapmıştır. Ilgim, Afrodisias kenti üzerinde 30 yılı aşkın bir süredir çalışmaktadır. Bunların yanında Koç- Yönder Vakfı yönetim Kurulu başkanlığı, Yıldız Teknik Üniversitesi Vakfı mütevelli heyeti üyesi, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Kültür ve Sanat Komisyonu üyesi ve Alzheimer Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı görevlerini yapmaktadır.

** Türkler ve Yahudiler arasındaki ilişkiler çok eski tarihlere dayanmaktadır. 1492 yılında İspanya engizisyonundan kaçan milyonlarca Yahudi, padişah fermanı ile Osmanlı topraklarına sığınmış ve burada 500 yılı aşkın bir süre barış ve güven içinde yaşamıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Avrupa'da Naziler tarafından altı milyon Yahudi katledilirken, Behiç Erkin gibi Türk diplomatları kendi hayatları pahasına binlerce Yahudiyi Nazilerden kurtarmıştır. Yine aynı zamanlarda, Behiç Erkin'in yaptıklarına benzer kurtarma çalışmalarını aktif olarak birçok Türk konsolosluğu uygulamıştır. Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı Devleti gibi birçok Yahudi vatandaşın huzur içinde yaşadığı bir devlettir. Bugün Türkiye Cumhuriyeti topraklarında 25,000 Türk Yahudisi vatandaşımız yaşamaktadır.